Literacy-th

ผู้สูงอายุมีประสบการณ์ชีวิตและความทรงจำมากมาย วิธีการสื่อสารอย่างหนึ่งที่ดึงวันเก่าที่ยังจำได้ให้ระลึกถึงขึ้นมา คือวิทยุ สำหรับวิทยุแล้ว ช่องทางการสื่อสารนี้ทำหน้าที่เป็นสื่ออันทรงพลัง ไม่เพียงให้ความบันเทิง แต่ยังกระตุ้นความคิดถึงวันเก่า ๆ อีกด้วย ในขณะที่เทคโนโลยีก้าวหน้าอย่างรวดเร็ว คนรุ่นใหม่มักมองข้ามผลกระทบของวิทยุที่มีต่อชีวิตของผู้สูงอายุ ความสัมพันธ์ระหว่างผู้สูงอายุ วิทยุ และความคิดคำนึงถึงอดีต มีนัยต่อการทำความเข้าใจถึงอิทธิพลของวิทยุที่มีต่อคนรุ่นก่อน หากเราหวนมองความสำคัญของวิทยุ บางทีเราจะสามารถส่งเสริมสายสัมพันธ์ระหว่างรุ่น อนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม และพัฒนาความเป็นอยู่ที่ดีของผู้สูงอายุในสังคมไทยผ่านการสื่อสารทางวิทยุย้อนสมัยได้เช่นกัน อันที่จริงแล้ว วิทยุมีบทบาทสำคัญในชีวิตของผู้สูงอายุไทยมาหลายทศวรรษ ทำหน้าที่เป็นหน้าต่างสู่โลกภายนอก แหล่งความบันเทิง ก่อนการกำเนิดของโทรทัศน์และอินเทอร์เน็ต วิทยุเป็นแหล่งรับข่าวสารหลัก ฟังดนตรี และเรื่องราวต่าง ๆ ทำให้เกิดความรู้สึกเชื่อมโยง เชื่อมช่องว่างระหว่างพื้นที่ห่างไกลกับใจกลางเมืองของประเทศไทยในอดีต1 รายการวิทยุ เช่น รายการข่าว ละครวิทยุ หรือแม้แต่การพูดคุยอย่างทอล์คโชว์ เป็นสิ่งที่ผู้สูงอายุในพื้นที่ห่างไกลเมืองรอคอยอย่างใจจดใจจ่อในฐานะเพื่อนยามเหงา ความคิดถึงกับความโหยหาอดีตที่มักเกิดขึ้นจากรายการวิทยุ มีความสำคัญทางอารมณ์กับผู้สูงอายุไทยอย่างลึกซึ้ง วิทยุอาจนำเสนอเพลงและเสียงที่คุ้นเคยจากวัยเยาว์ทำให้ความทรงจำหวนคืนมา สร้างความรู้สึกสบายใจ สำหรับผู้สูงอายุหลาย ๆ คน วิทยุทำหน้าที่เป็น “ไทม์แมชชีน” เพื่อพาตนเองย้อนกลับไปสู่ยุคอดีต ความคิดถึงที่มีผลกระทบอย่างมากต่อความผาสุกทางจิตใจ เพราะช่วยแก้เหงา การซึมเศร้า และความโดดเดี่ยวทางสังคมที่มักมาพร้อมกับวัยชรา2 การได้มีโอกาสดำดิ่งสู่ประสบการณ์แห่งความคิดถึงผ่านทางวิทยุนี้เอง อาจทำให้ผู้สูงอายุค้นพบตัวตนอีกครั้ง เช่น ย้อนคิดถึงกิจกรรมสมัยเป็นหนุ่มเป็นสาวผ่านรายการเพลงยุคเก่า นี่เองคือการเชื่อมโยงความหมายของการใช้ชีวิตในปัจจุบันกับอดีตของผู้สูงวัยแต่ละคน […]

ในสังคมที่ขับเคลื่อนด้วยผู้บริโภคในปัจจุบัน การโฆษณามีบทบาทสำคัญในการสร้างการรับรู้และความต้องการของมนุษย์ แม้ว่าโดยทั่วไปแล้วโฆษณามักจะมีเป้าหมายเฉพาะกลุ่ม แต่กลุ่มหนึ่งที่มักถูกละเลยคือกลุ่มผู้สูงอายุ การตลาดผ่านโฆษณาควรคำนึงถึงปรากฏการณ์จำนวนผู้สูงอายุที่เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ และตระหนักว่า การโฆษณาใด ๆ ควรให้ความสำคัญกับผู้สูงอายุ และตอบสนองตามวัยของผู้เสพสื่อด้วยเช่นกัน ประชากรสูงอายุ ซึ่งโดยทั่วไปหมายถึงบุคคลที่มีอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไปนั้น เป็นตัวแทนของกลุ่มผู้บริโภคที่มีค่าอย่างยิ่ง กลุ่มผู้สูงอายุนี้ล้วนมีความต้องการที่หลากหลาย ความพึงพอใจเฉพาะตัว และกำลังซื้อที่มหาศาล การศึกษาขององค์การอนามัยโลกคาดการณ์ว่าภายในอีก 30 ปีข้างหน้า จำนวนผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไปจะสูงถึง 2 พันล้านคนทั่วโลก1 การเปลี่ยนแปลงทางประชากรที่มีนัยสำคัญนี้เอง จำเป็นต้องเฝ้าติดตามอย่างใกล้ชิด หากนักการตลาดต้องการให้ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมในการรับสื่อโฆษณาอย่างมีประสิทธิภาพ นี่เองจึงเป็นที่มาของแนวคิดที่ว่าโฆษณาควรจะต้องตอบสนองตามวัย (Age-responsive) และตระหนักถึงความสนใจที่หลากหลายของผู้สูงอายุ การปรับแต่งโฆษณาให้ตรงกับสิ่งที่ผู้สูงอายุสนใจจึงสมควรส่งเสริมให้เกิดขึ้น นักการตลาดควรสร้างความสัมพันธ์ระหว่างสินค้ากับผู้สูงอายุ จนทำให้เกิดความภักดีต่อยี่ห้อสินค้า (brand loyalty) ดังนั้น หากนักโฆษณาประชาสัมพันธ์พยายามปรับทัศนคติให้เปิดรับความต้องการที่แท้จริง ตลอดจนประสบการณ์อันหลากหลายของผู้สูงอายุ ก็จะทำให้มั่นใจได้ว่า ผู้สูงอายุจะไม่ถูกผลักให้เป็นกลุ่มชายขอบของการโฆษณา แต่จะเสริมพลังให้ผู้สูงอายุในฐานะผู้มีส่วนร่วมในการตลาดอย่างทั่วถึง2 ในอดีตที่ผ่านมา เราอาจสังเกตได้ว่า ผู้สูงอายุถูกนำเสนอในโฆษณาผ่านมุมมองแบบเหมารวม มักถูกมองว่าช่วยเหลือตัวเองไม่ค่อยได้ ไม่ช่ำชองในเรื่องเทคโนโลยี หรือพ้นไปจากกระแสร่วมสมัย ภาพตัวแทนดังกล่าวมิใช่ภาพแห่งความเป็นจริง ผู้สูงวัยในปัจจุบันยังคงมีชีวิตชีวาและมีความหลากหลายภายในกลุ่มตนเองนี้ แต่ภาพตัวแทนในโฆษณาปัจจุบัน ยังคงเป็นภาพเชิงลบ จนทำให้ผู้กลุ่มผู้เสพสื่อเกิดการแบ่งแยกแตกต่าง3

ชุมชนที่เป็นมิตรต่อผู้สูงอายุ คือชุมชนที่มีแนวนโยบาย การบริการ และโครงสร้างที่เกี่ยวข้องกับสภาพแวดล้อมทางกายภาพและทางสังคมซึ่งออกแบบมาเพื่อช่วยให้ผู้สูงอายุอาศัยในชุมชนนั้น ๆ ได้อย่างมีความสุข กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ ชุมชนที่ใส่ใจและช่วยให้ผู้สูงอายุมีความสุขอย่างปลอดภัย ทั้งทางสุขภาพกายและสุขภาพใจ ตัวอย่างการสร้างสภาพแวดล้อมในชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ เช่น ทางเท้ามีแสงสว่างเพียงพอและอยู่ในสภาพดี อาคารต่าง ๆ มีประตูแบบเลื่อนเปิดหรือมีลิฟต์อัตโนมัติ และการที่ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมในกิจกรรมชุมชนทุกประเภท เช่น การจัดการอบรมที่เป็นประโยชน์ หรือเปิดโอกาสให้ได้เป็นอาสาสมัครเพื่อการกุศลต่าง ๆ ทั้งนี้ สมาชิกในชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุ ย่อมตระหนักดีว่าผู้สูงอายุมีทักษะและความสามารถที่หลากหลาย เข้าใจความต้องการต่าง ๆ ของผู้สูงอายุ เคารพการตัดสินใจและการเลือกใช้ชีวิตของผู้สูงอายุ ตลอดจนดูแลปกป้องผู้สูงอายุที่สุขภาพไม่ดี1 การสร้างชุมชนที่เป็นมิตรกับผู้สูงอายุนี้ จำเป็นต้องมีการสื่อสารที่ดีเพื่อให้ทุกคนในชุมชนเข้าใจ และที่สำคัญคือตัวของผู้สูงอายุเอง เพื่อจะได้ใช้ชีวิตที่ดีขึ้น เพื่อป้องกันปัญหาที่จะตามมา และเพื่อสร้างการมีส่วนร่วมของคนในครอบครัวในการช่วยเหลือดูแลผู้สูงอายุที่มีปัญหาด้านสุขภาพได้อย่างทันท่วงที2 บุคคลที่สำคัญในการสื่อสารระหว่างผู้สูงวัยกับชุมชนเพื่อพัฒนาสภาพแวดล้อมที่เป็นมิตรนั้น คือผู้ประสานงานในชุมชุม ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องมีทักษะในการสื่อสารเพื่อสร้างความเข้าใจ โน้มน้าวใจคนในชุมชน และปรับเปลี่ยนทัศนคติให้เป็นเชิงบวก ผู้ประสานงานนี้ อาจเป็นผู้นำชุมชน หรือผู้นำการเปลี่ยนแปลงในชุมชน ซึ่งควรจะมีความกระตือรือร้น เอาใจใส่ และมีส่วนร่วมอย่างเต็มที่ ผู้ประสานงานเพื่อสร้างสิ่งแวดล้อมทางกายและทางใจที่ดีต่อผู้สูงอายุนี้ ยังควรต้องดึงให้ผู้สูงอายุเข้ามามีส่วนร่วมในการออกแบบสิ่งแวดล้อมในชุมชนเองด้วย เพื่อให้เกิดการใช้งานได้อย่างเหมาะสม ไม่ว่าจะเป็นศาลาประชาคม หรืออาคารอื่น ๆ ที่ใช้ร่วมกันในการประชุมของชุมชน อันจะถือได้ว่าเป็นการมีส่วนร่วมที่ยั่งยืนแท้จริง3 งานวิจัยชิ้นหนึ่งระบุถึงความสำคัญของการมีส่วนร่วมในการส่งเสริมและให้บริการสุขภาพอันเป็นมิตร เพื่อให้ผู้สูงวัยสามารถเข้าถึงบริการเหล่านี้ได้อย่างง่ายดาย

ตั้งแต่ต้นปี 2023 จนถึงตอนนี้ พวกเราคงได้ยินข่าว คนไทยถูกมิจฉาชีพในโลกออนไลน์หลอกลวงกันไม่เว้นแต่ละวัน มีทั้งการโกงเงิน โกงการซื้อขายสินค้าทางช่องทางออนไลน์ จากมูลค่าเล็กน้อยไปจนถึงคดีอาชญากรรมที่มีมูลค่าความเสียหายหลายหมื่นล้านบาทจากการหลอกให้ลงทุนรูปแบบต่าง ๆ และเชื่อไหมว่า ไม่ได้มีเพียงแต่ผู้สูงวัยที่เป็นตาสีตาสา แต่บางคนเป็นถึงนักธุรกิจ นักการเมือง นายแพทย์ หรือแม้กระทั่งเหล่าผู้ที่เรียนจบปริญญาเอกจากเมืองนอกเมืองนาก็ไม่พ้นเงื้อมมือ ตกเป็นเหยื่อของเหล่าอาชญากรโลกไซเบอร์เช่นเดียวกัน ในงาน “Creative Talk Conference 2023” ภายใต้หัวข้อ “Inside Criminal Mild พี่มิจเค้าคิดอะไรอยู่” พันตำรวจโทธนธัส กังรวมบุตร สารวัตรกลุ่มงานสนับสนุนทางไซเบอร์ กองบังคับการตรวจสอบและวิเคราะห์อาชญากรรมทางเทคโนโลยี กองบังคับการตำรวจสืบสวนสอบสวนอาชญากรรมทางเทคโนโลยี ได้ออกมาแบ่งปันเรื่องราวถึงเบื้องหลังของเหล่ามิจฉาชีพในโลกออนไลน์ว่า ตั้งแต่ได้เปิดรับแจ้งความออนไลน์มาเป็นระยะกว่า 14 เดือน มีคดีที่เกี่ยวข้องกับการหลอกลวงทางออนไลน์ และได้สร้างความเสียหาย มูลค่ามากกว่า 38,000 ล้านบาท แต่ทางเจ้าหน้าที่ตำรวจสามารถช่วยตามคดีและนำเงินกลับมาคืนผู้เสียหายได้เพียง 683 ล้านบาทเท่านั้น ซึ่งหากเปรียบเทียบแล้ว ถ้าคุณถูกหลอกเอาเงินไป 100 บาท คุณมีโอกาสจะได้เงินคืนแค่ 1.60 บาทเท่านั้น และในแต่ละวันมีการแจ้งความคดีที่เกี่ยวข้องกับการหลอกลวงทางโลกออนไลน์มากถึง 700 คดี นั่นหมายความว่า ในทุกวันจะมีคนจำนวนมากที่ถูกหลอกลวงทางออนไลน์นั่นเอง

แนวคิดเรื่อง ‘New Grey’ เริ่มเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางจากการทำการตลาดผ่านสื่อสังคมออนไลน์ของแบรนด์รองเท้ากีฬายี่ห้อดังยี่ห้อหนึ่งในประเทศเกาหลี ภายใต้แคมเปญ “The New Grey Seoul” ในปี 2562 ซึ่งเน้นการปรับเปลี่ยนสไตล์การแต่งกาย ทรงผมผู้สูงวัยให้ดูสดใส โฉบเฉี่ยว และไม่แก่ไปตามวัย โดยได้ใช้ช่องทางทั้งเฟซบุ๊ค อินตรแกรม และ TikTok สร้างกระแสจนเป็นไวรัล ทำให้ปัจจุบันกลุ่มอาจอชชี่ (Ahjussi – 아저씨) หรือเหล่าคุณลุง คุณปู่ 8 คนที่มีอายุเฉลี่ย 62 ปี เป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง ถึงกับมีการตั้งฉายาให้เป็น “Senior BTS” เทียบกับนักร้องบอยแบนด์ BTS ที่มีชื่อเสียงระดับโลกของเกาหลีกันเลยทีเดียว ทั้งนี้ ความสำเร็จของแคมเปญสื่อสารการตลาดและชื่อเสียงของกลุ่มอาจอชชี่หลัก ๆ เกิดจากใช้ TikTok ในการโพสต์วิดีโอของเหล่าสมาชิกอาจอชชี่อย่างต่อเนื่อง ซึ่งก็ไม่ใช่เรื่องที่น่าแปลกใจแต่อย่างใด เพราะในปัจจุบัน TikTok กลายเป็นแพลตฟอร์มที่เข้าถึงคนทุกช่วงวัยได้เป็นอย่างดี เป็นพื้นที่ที่ทำให้เกิดการแบ่งปันและสื่อสารระหว่างวัย แชร์ความคิดสร้างสรรค์ได้อย่างกว้างขวาง  โดยหลังจากที่กลุ่มอาจอชชี่ได้โพสต์วิดีโอบน TikTok ที่เน้นไปที่เรื่องแฟชั่นการแต่งกายในรูปแบบต่าง ๆ ทำให้ปัจจุบันพวกเขาได้กลายเป็นผู้มีอิทธิพลออนไลน์ (Online influencer) เนื่องจากวิดีโอที่พวกเขาโพสต์มีมีเข้าชมเกือบ

ประชากรโลกกำลังเข้าสู่วัยสูงอายุ ซึ่งกำลังเกิดขึ้นพร้อมๆ กับการเปลี่ยนแปลงทางสภาพสิ่งแวดล้อมอันเป็นผลจากฝีมือมนุษย์ จนทำให้เกิดความกังวลเกี่ยวกับผลที่ตามมาต่อสังคมและส่งผลกระทบต่อผู้สูงอายุอย่างเลี่ยงมิได้ ผลกระทบระหว่างกลุ่มประชากรสูงอายุกับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงนั้นอาจจะยังมองไม่เห็นชัดนัก หลายคนอาจได้ยินเกี่ยวกับผลกระทบที่ประชากรสูงวัยจะได้รับ ในประเด็นการใช้จ่ายของรัฐบาลในด้านสาธารณสุข การบริการทางสังคม และเงินบำนาญ แต่ดูเหมือนว่า สิ่งหนึ่งซึ่งไม่ได้รับการกล่าวถึงอย่างเพียงพอในวาระของการพัฒนาที่ยั่งยืน คือความเปราะบางของผู้สูงอายุต่อการเปลี่ยนแปลงด้านสิ่งแวดล้อม ทั้งสิ่งแวดล้อมทางธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ ปัญหาที่ซับซ้อนของสิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลงไปจำเป็นต้องได้รับการดำเนินการเป็นพิเศษสำหรับผู้สูงอายุ เพราะผู้สูงอายุอาจมีความเปราะบางต่อสิ่งต่าง ๆ ที่ปนเปื้อนอยู่ในสิ่งแวดล้อม อันเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางสรีระของผู้สูงอายุ จนทำให้ไม่อาจทนต่อสภาพแวดล้อมที่เป็นพิษมากขึ้นในปัจจุบัน บางรายอาจมีโรคเรื้อรังและการใช้ยาเพื่อรักษาสภาพเหล่านั้น นอกจากนั้นปัจจัยอื่น ๆ เช่น เศรษฐกิจ สังคม และภาวะโภชนาการของผู้สูงอายุ ก็อาจส่งผลกระทบให้เกิดความเปราะบางมากขึ้นเช่นกัน ความเสี่ยงต่อสุขภาพสิ่งแวดล้อมสำหรับผู้สูงอายุอาจเกิดจากการสัมผัสโดยตรงกับสภาพแวดล้อมที่ย่ำแย่ในปัจจุบัน แต่บางรายอาจเป็นผลมาจากการอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ไม่ดีมาตั้งแต่อายุยังน้อย หรือผลจากการสัมผัสสารพิษสะสม เช่น สารปนเปื้อนในร่างกายเป็นเวลาหลายสิบปี1 อันตรายจากสิ่งแวดล้อมอื่น ๆ ที่ผู้สูงวัยอาจประสบได้ง่ายกว่าคนวัยอื่นเพราะสุขภาพร่างกายถดถอย ได้แก่ การสัมผัสสารมลพิษที่เป็นพิษในอากาศ น้ำ หรืออาหารเป็นเวลานาน ตลอดจนผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของสภาวะทางธรรมชาติอย่างกะทันหัน เช่น อากาศร้อน น้ำท่วม และพายุ ทั้งนี้ ผู้สูงอายุมักมีความเสี่ยงด้านสุขภาพเป็นพิเศษจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เนื่องจากเมื่อคนเรามีอายุมากขึ้น ร่างกายของเราไม่สามารถรักษาตัวเองจากผลกระทบจากอันตรายต่อสิ่งแวดล้อมได้เร็วเหมือนร่างกายวัยหนุ่มสาว ผู้สูงอายุมีภาวะสุขภาพที่ไวต่ออันตรายจากสภาพอากาศซึ่งอาจทำให้อาการป่วยที่เป็นอยู่แย่ลงได้ ผู้สูงอายุจำนวนมากมีข้อจำกัดในการเคลื่อนไหว จึงเพิ่มความเสี่ยงเมื่อเกิดสภาพอากาศเปลี่ยนแปลงอย่างเฉียบพลัน อายุที่มากขึ้นและยาบางชนิดอาจจะทำให้ร่างกายตอบสนองต่ออากาศหนาวหรือร้อนจากภายนอกได้ไม่ดี สิ่งเหล่านี้ทำให้ผู้สูงอายุมีความเสี่ยงต่อการเจ็บป่วยและเสียชีวิตมากขึ้น ผู้สูงอายุจำนวนมากมีระบบภูมิคุ้มกันที่อ่อนแอ ซึ่งทำให้เจ็บป่วยรุนแรงไม่ว่าจะเป็นแมลงและโรคที่เกี่ยวข้องกับน้ำ

เมื่อไม่นานมานี้ มีข่าวปรากฏตามหน้าสื่อสังคมออนไลน์ว่า ผู้สูงวัยในประเทศเนเธอร์แลนด์มีโอกาสหาเพื่อนคุยยามเหงาในขณะเดินทางไปซื้อหาเครื่องอุปโภคบริโภคที่ซูเปอร์มาเก็ตได้ โดยห้าง Jumbo ในเนเธอร์แลนด์เปิดตัวช่องคิดเงินแบบใหม่ที่ทำให้ผู้สูงวัยใช้เวลาที่หน้าแคชเชียร์เป็นเวลานานมากขึ้น เพื่อเปิดโอกาสได้พูดคุยกับพนักงาน การเปิดช่องชำระเงินพิเศษให้ผู้สูงวัยที่มาซื้อสินค้าได้พูดคุยกับพนักงานนั้น เป็นโครงการที่เริ่มมาตั้งแต่ปี 2564 ในช่วงการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา จนทำให้ประชาชนต้องกักตัวในบ้าน ไม่มีโอกาสได้พบปะกันตามปกติ ในปัจจุบัน ห้าง Jumbo ได้ขยายการให้บริการพิเศษนี้เพิ่งขึ้นกว่า 200 แห่ง สร้างเสริมบทบาทสำคัญในสังคม ทำให้ร้านค้าเป็นสถานที่นัดพบ ช่วยสร้างความหมายของชีวิตและต่อสู้กับความเหงาโดยเฉพาะกลุ่มผู้สูงวัยที่มักจะมีความรู้สึกเหงาและโดดเดี่ยวได้ง่าย1 ลักษณะการทำธุรกิจเช่นนี้ สะท้อนให้เห็นภาพสังคมที่มีความโดดเดี่ยวต่างคนต่างอยู่เพิ่มมากขึ้น โดยเมื่อหันกลับมามองประเทศไทย เราอาจจะพบว่า จำนวนคนที่กลายเป็นโรคซึมเศร้ามีมากขึ้นเรื่อย ๆ ตามสภาพสังคมที่ห่างเหินกัน โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุที่มักต้องอยู่คนเดียว เพราะลูกหลานอยู่ไกลกัน จนอาจทำให้เกิดโรคซึมเศร้าได้ โรคซึมเศร้าเป็นภาวะทางอารมณ์ซึ่งอาจเกิดจากการสูญเสียหรือผิดหวัง อันเกิดการถูกทอดทิ้ง การเผชิญกับอาการเจ็บป่วยเรื้อรัง การเปลี่ยนแปลงในชีวิตกะทันหัน หรือการสูญเสียความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง ผู้ที่มีอาการของโรคซึมเศร้ามักจะมีความรู้สึกหม่นหมอง หงุดหงิดง่าย ไม่สนใจสิ่งรอบข้าง อาการทางกายคือน้ำหนักลดลงหรือน้ำหนักเพิ่มมากขึ้นอย่างรวดเร็ว ร่างกายอ่อนเพลีย ไร้เรี่ยวแรง2 จากการสำรวจของสำนักงานสถิติแห่งชาติ ในปี 2563 คนไทยมีคะแนนสุขภาพจิตเฉลี่ย 33.53 คะแนน ซึ่งนับว่าอยู่ในระบบมาตรฐานสำหรับสุขภาพจิตที่ยังไม่น่าเป็นห่วง โดยคะแนนระดับนี้จะอยู่ในสัดส่วนโดยประมาณ 27.01-34.00 คะแนน สำหรับกลุ่มมีอายุ 60

“การเล่นวิดีโอเกม” มักจะได้รับการเชื่อมโยงว่าเป็นกิจกรรมของเด็ก หรือวัยรุ่นเพศชาย เป็นส่วนใหญ่จนเสมือนกลายเป็นภาพจำของผู้เล่นเกม หรือเกมเมอร์ (Gamer) แต่อันที่จริงแล้วผู้เล่นเกมไม่ได้มีเพียงเด็กหรือวัยรุ่นเป็นหลักเท่านั้น ข้อมูลเกี่ยวกับอุตสาหกรรมเกมของสหรัฐอเมริกาใน ค.ศ. 2022 จากเว็บไซต์ Entertainment Software Association1 เผยข้อมูลที่น่าสนใจว่า ประชากรอเมริกันราวร้อยละ 66 เล่นเกมอย่างน้อย 1 ครั้งต่อสัปดาห์ ผู้เล่นเกมไม่ได้จำกัดอยู่แค่เพศชายเท่านั้น แต่มีเพศหญิงด้วย (เพศชายเล่นเกมร้อยละ 70 ของประชากรทั้งหมด และเพศหญิงเล่นเกมร้อยละ 62 ของประชากรทั้งหมด) อายุของผู้ที่เล่นเกมมีการกระจายตัวอย่างยิ่ง โดยผู้เล่นเกมที่อายุต่ำกว่า 18 ปีมีเพียงร้อยละ 24 เท่านั้น ขณะที่ผู้ที่เล่นเกมอายุมากกว่า 18 ปีมีอัตราถึงร้อยละ 76 ของประชากรทั้งหมดซึ่งถือว่าเป็นประชากรส่วนใหญ่ โดยร้อยละ 9 ของประชากรที่เล่นเกมเป็นคนที่มีอายุ 55-64 ปี ในขณะที่ร้อยละ 6 ของประชากรที่เล่นเกมเป็นคนอายุมากกว่า 65 ปี นอกจากนั้น รายงานยังชี้อีกด้วยว่า อายุเฉลี่ยของผู้ที่เล่นเกมในสหรัฐอยู่ที่ 33 ปี และร้อยละ

ท่ามกลางคำถามมากมายที่เกิดขึ้นในสังคมเมื่อปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI ชนิดใหม่อย่าง ChatGPT เกิดขึ้น คนในหลายวงการต่างมองปรากฏการณ์นี้เป็นทั้งโอกาสและภัยที่อาจทำให้ตนเสียผลประโยชน์จากการมีเครื่องมืออัตโนมัติในการสร้างสรรค์ผลงาน สำหรับประเด็นผู้สูงวัย เราจะใช้ประโยชน์จาก ChatGPT เพื่อลดความรู้สึกเหงาโดดเดี่ยวในผู้สูงอายุหรือความช่วยเหลือด้านสุขภาพได้หรือไม่ ยังเป็นคำถามสำคัญที่ต้องค้นหาคำตอบ เมื่อไม่นานมากนี้ บริษัทผู้เชี่ยวชาญด้าน AI แห่งหนึ่งของเกาหลีใต้ได้ประกาศว่า กำลังจัดสร้างเทคโนโลยีการดูแลผู้สูงอายุด้วยระบบ AI พร้อมหุ่นยนต์คู่หูสำหรับผู้สูงอายุที่อาศัยอยู่คนเดียว อันเป็นแนวทางสำคัญในอุตสาหกรรมการดูแลสุขภาพ เทคโนโลยีนี้ถูกรวมเข้ากับบริการ ChatGPT เพื่อให้ AI สนทนาคล้ายมนุษย์ เป็นการโต้ตอบกับผู้สูงอายุได้อย่างทันทีทันใด โดยสร้างหุ่นยนต์ที่ชื่อ Dasom-K หรือ ซึ่งใช้ ChatGPT กับการดูแล โดยตั้งเป้าหมายที่จะให้แนวทางนี้เป็นบรรทัดฐานสำหรับการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ บริษัทดังกล่าวปรับโปรแกรม GPT3.0 ให้เข้ากับหุ่นยนต์ ผ่านระบบ AI เพื่อรวบรวมข้อมูลบันทึกชีวิต เช่น เวลานอน กิจกรรม และลักษณะสุขภาพของผู้สูงวัย โดยถามคำถามเพื่อขอรับข้อมูลจากผู้สูงอายุ หุ่นยนต์พร้อม ChatGPT นี้ มีฟังก์ชันพื้นฐาน อาทิ ระบบเตือนการกินยา การเล่นเพลง การวินิจฉัยสุขภาพผ่านไปยังแพทย์หรือบุคคลที่สาม การสนทนาทางวิดีโอกับครอบครัว การโทรศัพท์ฉุกเฉิน กระทั่งส่งสัญญาณฉุกเฉินไปยังโรงพยาบาล

เคยสังเกตหรือไม่ว่า เหตุใดกลโกงหรือนักต้มตุ๋นจึงพยายามหลอกลวงผู้สูงวัยเป็นกลุ่มเป้าหมายหลัก นั่นอาจเป็นเพราะคนกลุ่มนี้มองว่า ผู้สูงวัยมีสินทรัพย์ในธนาคารเป็นจำนวนมาก แต่ความจริงแล้ว ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงวัยที่มีฐานะหรือมีเงินไม่มากนัก ก็สามารถตกเป็นเหยื่อนักหลอกลวงพวกนี้ได้ไม่ต่างกัน ผู้สูงอายุหลายคนใช้เวลาหลายปีในการเก็บเงินออมทรัพย์เพื่อใช้ในการลงทุน ซึ่งเป็นวิธีที่เหมาะสมในการสร้างความมั่นคงทางการเงิน แต่ก็อาจทำให้ตนเองตกเป็นเป้าหมายของการฉ้อโกงเพื่อการลงทุน เช่น แชร์ลูกโซ่ ในการหลอกลวงประเภทนี้ คนร้ายมักจะรวบรวมเงินจากนักลงทุนหน้าใหม่ไปจ่ายคืนเป็นผลกำไรแก่นักลงทุนรายแรก ๆ คนกลุ่มแรกจะมองว่าการลงทุนนั้นได้กำไร และพลอยชักจูงคนอื่น ๆ ที่มีกำลังทรัพย์มาลงทุนตาม เหตุที่นักต้มตุ๋นหลอกลวงพุ่งเป้าไปยังเหยื่อที่เป็นผู้สูงวัย อาจมีด้วยกันหลายประการ เช่น ผู้สูงวัยมักไวใจผู้อื่นโดยง่าย โดยเฉพาะคนที่อ้างว่าจะเข้ามาดูแลชีวิตผู้สูงวัย ผู้สูงวัยมักมีเงินออมจำนวนมาก หรือทรัพย์สินอื่น ๆ ที่สะสมไว้ตั้งแต่วัยหนุ่มสาว ผู้สูงวัยมักขาดความเชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีและหลอกลวงทางออนไลน์ ทางโทรศัพท์ หรือบนโซเชียลมีเดีย ผู้สูงวัยบางคนเริ่มมีความเสื่อมด้านความจำหรือทางร่างกาย ทำให้วิจารณาญาณอาจช้าลง และไม่ทันฉุกคิดถึงภัยจากนักหลอกหลวง เมื่อตกเป็นเหยื่อแล้ว ผู้สูงวัยหลายรายอาจไม่กล้าบอกสังคม ด้วยกลัวถูกมองว่าไร้ความสามารถหรือประนามจากสังคม จึงทำให้ผู้ร้ายชะล่าใจและตั้งเป้าผู้สูงวัยอยู่ตลอด1 ทั้งนี้ ในต่างประเทศก็มีกลโกงหลายประเภทไม่แพ้ประเทศไทย ซึ่งวิธีการที่มิจฉาชีพจะใช้ในการหลอกลวงผู้สูงวัยมีด้วยกัน เช่น แอบอ้างเป็นรัฐบาล – มิจฉาชีพจะโทรหาผู้สูงวัยโดยแสงว่ามีการค้างชำระค่าใช้จ่ายหากหลายแบบ โดยขู่ว่าจะจับกุมหรือส่งหมายศาล มิจฉาชีพมักบังคับให้ผู้สูงวัยทำการชำระเงินในรูปแบบต่าง ๆ ตามเหตุผลที่ยกขึ้นมากล่าวอ้าง อาจเป็นการโอนเงินโดยตรง หรือเติมเงินสดในบัตรต่าง ๆ โดยมักปลอมแปลงหมายเลขของหน่วยงานภาครัฐเพื่อสร้างความน่าเชื่อถือ เป็นต้น การชิงโชคหรือล็อตตารี